Hatırlanacağı gibi enstantane, makinede filmin önünde bulunan metal, bez vb. maddeden yapılmış bir perdenin açılıp kapanma süresini belirler. Diyafram ise, film düşecek ışık miktarını ayarlamak için kullanılır. Her ikisinin ayarlanarak film üzerine belli bir miktar ışık düşürülme olayına pozlandırma denir. Bir filmin pozlanmasında enstantane ve diyafram ayarların ne kadar olacağını konunun ışık durumu belirler. Bu değerlerin birbiriyle olan bağlantılarından, hareket ederek fotoğrafçı değerleri biri lehine azaltıp çoğaltabilir. Diyaframdan geçecek ışık miktarını ya da poz süresini artırmak, çekilen konunun alan derinliğinin artırılması ya da hareketinin dondurulması fotoğrafçının tercihine bağlıdır.
Düşük bir enstantane kullanarak hareket halinde olan bir insanın, hayvanın, aracın, dalgalı bir denizin ya da şelalenin fotoğrafları çekilerek harekete bir dinamizm katılabilir. Düşük enstantane kullanıldığında, hareket bir zaman dilimi içerisinde film üzerine düşeceğinden, konunun hareketsiz kısımları ya da yavaş hareket eden bölümleri net, hareketsiz bölümleri ise, hareket yönünde (hafif netsiz olarak) film üzerinde bir iz bırakacağından, fotoğrafımıza şiirsel ve estetik bir anlam kazandıracaktır. Düşük enstantaneden anlatılmak istenen hareket halindeki objenin hareket hızının altındaki enstantane değeridir. Makineye paralel olarak yürüyen bir insanın 1/8 enstantane değerinde fotoğrafı çekilirse kişi tamamen netsiz çıkacaktır, 1/15 enstantane değerinde aynı fotoğraf çekildiğinde elleri ve ayakları (vücudundan daha hareketli olan kısımlar) netsiz diğer yerler net çıkacaktır. 1/60 enstantane değerinde bu fotoğraf çekildiğinde gerek insan gerekse tüm ortam net çıkacaktır. Makineye paralel koşan bir insan için 1/15 enstantane netsiz, 1/30 enstantane el ve ayaklar netsiz diğer bölgeler net, 1/125 enstantane değeri ise konunun tamamı net olarak elde edilirken, 1/500 ve üzeri enstantane değerinde hareketin bir anı dondurulur. O halde hareketi dondurmak, hareket halindeki objenin hareket hızının üstünde bir enstantane değeri kullanmaya bağlıdır.
Bir şelalenin fotoğrafı 1/500 ve üzeri enstantane değerlerinde çekildiği zaman havada su tanecikleri dondurulurken 1/ 30 ve altındaki enstantane değerlerinde aralıksız bir bütün olarak akan bir kütle görüntü elde edilir.
Hareketli konuların fotoğraflarının çekiminde uygulanan yöntemlerden biride “panning” olarak adlandırılan tarama yöntemidir. Bu yöntem oldukça zor olmasına rağmen çok değişik görüntüler üretebilen bir yöntemdir. Burada dikkat edilmesi gereken en önemli nokta makinemize 50 mm. ‘lik bir objektif takıp tarama yapacağımız konunun hareket hızının gerçeğe yakın bir şekilde tespit edilmesi gerekmektedir. Bu yöntemde hareket halindeki objenin hareket hızında bir enstantane değeri kullanılarak fotoğraf çekilir. Objenin arkasında konuyu olumsuz etkileyen öğelerin olmamasına dikkat edilmelidir.
Makinemizi bir tripoda yerleştirdikten sonra yatay eksende rahat hareket edebilmesi için gerekli ayarlar yapılır. Vizörden objenin hareket seyri zihinsel olarak izlenir. Enstantane değeri objenin hareket hızına eş değerde ya da altında bir değer olarak ayarlanır. Obje makinenin görüş açısına girdiğinde vizörden takıp edilir ve makinemiz konuya odaklanmış ve onun hızında hareket ederken deklanşöre basılır ve makine konuyla birlikte hareketine devam ettirilir. Perde açılıp kapandıktan sonra fotoğraf çekimi tamamlanmış olur. Deklanşöre basıldığı zaman refleks makinelerde vizörden hiçbir şey görülmeyeceği için önceden bu konuda denemeler yapmak gerekir.
Konu içerisindeki hareketin dondurulması enstantane değerinin yükseltilmesi film üzerine düşecek ışık miktarını azaltacağından, yeterli ışık miktarını sağlayabilmek için diyafram değerinin azaltılması yanı diyaframın açılması gerektiğini unutmayalım. Bir başka nokta ise kullandığımız objektifin odak uzunluğunun altındaki enstantane değerleri için mutlaka tripot kullanılması gerektiğidir. Diyafram enstantane ilişkisini anlatan yazı, makale ve diğer eserleri okumakta yarar var.
Kayıtlar
İşte ‘Buzda Dans’ Edecek Ünlüler
